MEDIUM Ink on paper
SIZE 11x7cm
ZO BINNEN ZO BUITEN
EXPO HUIS KERNHEM APRIL 2022
Van harte welkom op de tentoonstelling
Mijn naam is Frank Verbrugge.
Graag wil ik me aan je voorstellen aan de hand van 7 van mijn figuratieve en abstracte werken.
​
​
Samen geven ze jou een duidelijk beeld van de manier waarop ik werk. En ontdek je de kwaliteit waarnaar ik streef.
Ook zul je zien hoezeer ik beide disciplines omarm, zowel de figuratieve als de abstracte. Het ontstaan van mijn abstracte werk komt intuïtief voort uit oneindige innerlijke stilte. Het vinden van die stilte zie ik als de sleutel tot mijn creativiteit.
Ik vind het heerlijk om te fantaseren over abstracte werken als ik met een portret bezig ben en andersom. In beide gevallen weerspiegelen ze mijn verlangen om met mijn werk nabijheid op te roepen. Of het nu gaat om een mens of een dier. Of zomaar een emotie die een abstract werk bij de kijker kan roepen.
Ooit schreef ik in een soort van verdichte vorm over mezelf:
met weinig zetten zaai ik
kleine haakjes ontdek ik
nieuwe zetten ontstaan
onopgemerkt
in flow
ik en het doek
een dialoog in stilte
ritme en balans
in lijn, vlak en kleur
de leegte
samengevat
Laat ik beginnen met het portret van Hera.
TITLE Hera
MEDIUM Oil on canvas
SIZE 140x100cm
Hera
​
Ja, Hera….., wat een lief beest is dat!
De trouw, de eerbied die ze heeft voor haar baas, het straalt van haar af.
Tegelijk is ze helemaal in haar eigen zône. Als ik haar zie is het net alsof ik naar een landschap kijk. Die wijze blik, wauw…
​
"Wat ik zo mooi vind is hoe het licht op haar valt. Ik zie daar een soort van sneeuwlandschap met daarin een piste die tenslotte lijnrecht uitloopt naar het natte puntje van haar neus. Fascinerend!"
​
Al werkend voelde ik me zo verbonden met dat beest. Ik ben niet haar baas…
Maar met Hera op de foto? Ik gunde het mezelf volop!
Met deze pose heb je bij wijze van spreken alleen de kop van Hera nodig om haar te vatten, de rest is ondersteuning.
​
"De vormgeving van Hera is zo mooi, zo schoon, meer achtergrond zou afdoen aan dat beeld."
​
Ik koos het wit dat bestaat uit grove penseelstreken wat maakt dat de achtergrond wel leeft. De reflecties van het licht zijn daardoor niet egaal. Dat zorgt voor dynamiek.
Rechtsboven mijn hoofd zie je een soort van vlek van warm wit, 20 bij 20 cm ongeveer.
Daarmee accentueer ik Hera’s vrouwelijke, zachte en lieve karakter. Dat karakter wilde ik ook laten uitkomen in de lijst. Die is van beukenhout met een fijne kleine nerf, die ook nog zichtbaar is. Die is dus niet dicht geverfd.
Hulde aan Hera!
​
TITLE Leonie
MEDIUM Oil on canvas
SIZE 45x60cm
De ziel van een portret
​
"Tot ik besef dat ik de persoon voel via m’n eigen werk, voor m’n neus. Dan klopt het!"
​
​
De kwaliteit die ik nastreef in mijn portretten, is dat je de persoon al een beetje kent doordat je mijn schilderij van hem of haar eerder hebt gezien. Is die persoon zélf aanwezig op het schilderij? Is zo iemand ‘onvoorwaardelijk aanwezig’? Zoals die is, en is gekend door zijn of haar omgeving?
Het grootste compliment dat ik kan krijgen is een volmondig ‘JA’ op al die vragen.
Dan heb ik de ziel van zo iemand geraakt. Zo noem ik dat dan. En wat dan die ziel is?
Laat ik voorop stellen dat áls die ziel er is, dan voel je als kijker de nabijheid van die persoon.
En hoe dát dan komt?
Door de juiste balans van allerlei fragmenten. Zoals in dit geval bijvoorbeeld haar silhouet. Al zou je je bril niet ophebben, toch zou je haar herkennen aan haar silhouet. Lees: haar houding. Ook de typische verhouding tussen de ogen, de mond en de neus zijn bepalend. Een ander ankertje, zoals ik die fragmenten noem, is het moment waarop ik haar afbeeld. Ik wil dat ik haar afbeeld in een pose die karakteristiek is voor haar en in een ontspannen rust.
De belangrijkste vraag is altijd: welke ankertjes wil ik aandacht geven en welke niet of minder?
Dat doe ik dan met bijvoorbeeld de belichting, of juist door een gedetailleerde uitwerking, of door een contrast. Dat is eigenlijk het zoeken naar de juiste hiërarchie in dat wat ik allemaal zou kunnen laten zien. Punten waarvan ik denk en voel, dat aandacht daar naar uit moet gaan, die het oog ‘trekken’.
Tot ik besef dat ik de persoon voel via m’n eigen werk, voor m’n neus. Dan klopt het!
Vandaar dat ik altijd begin met een uitgebreide fotosessie.
Fotosessie
In zo’n sessie zoek ik naar de, beetje gewaagd woord in dit verband, ‘uitgeklede’ versie van de persoon. Niet letterlijk natuurlijk, haha!
Ik schep een sfeer die de ander uitnodigt om ontspannen te zijn wie hij of zij is. Los van alle beleefdheden, mogelijke spanningen, uiterlijkheden en meegetorste ballast.
​
"En ik maar kijken en observeren. Eindeloos kijken: hoe gedraagt ze zich? ‘Hé, grappig dat kleine subtiele wenkbrauw beweginkje’ dat soort observaties."
​
Ik krijg dan, wat ik noem, een coherent beeld van iemand. Een beeld wat klopt: de uiterlijke verschijnselen komen overeen met hoe iemand praat en zich gedraagt, de kleine trekjes illustreren iemands identiteit, ik ervaar iemand dan als een onvoorwaardelijk aanwezige persoon. ‘Tijd voor de juiste foto’s!’ zeg ik dan tegen mezelf.
​
MEDIUM Ink on paper
SIZE 11x7cm
Verbinding en afzondering
​
​
​
Het gebeurt vaak dat ik met een wit papier voor me zit en het wit me als het ware hypnotiseert. Ik ben dan benieuwd wat er uit mijn pen vloeit. Ook in dit geval.
Een paar lijntjes, meer niet.
Die tekening illustreert mijn verlangen naar visuele rust en eenvoud. Ik hou van de ruimte van het wit. Op het serene af. Je zou mijn werk ook als minimalistisch kunnen bestempelen.
"Onaangetaste witruimte vind ik net zo belangrijk als de lijn, de kleur of het vlak."
​
Dat zie je ook hier. Waar ik op haak is dat aparte lijntje onderaan. Dat gaat zijn eigen weg, los van de groep. Afgezonderd? Of misschien zelfs uitgestoten? Wie zal het zeggen… Of heeft dat lijntje juist ruimte nodig?
Anders gezegd met mijn werk wil ik ook juist ruimte créëren.
Nu ik dit allemaal zo zeg, realiseer ik me dat ik daar nu meer gedachten aan zit te koppelen, dan toen ik deze tekening maakte. Ik zie nu pas dat het thema’s representeert die vaak in mijn werk terugkomen: verbinding en afzondering.
​
Ik ben altijd wel iemand geweest die vooral observeerde. Op de middelbare school kwam ik niet om in de vriendjes of vriendinnetjes. Niet dat ik erbuiten stond, of niet geaccepteerd werd. Ik was geen einzelgänger. Maar echte aansluiting voelde ik pas tegen het einde van de middelbare school.
​
"En wat die aansluiting dan inhield? Daar heb ik later het goede woord voor gevonden: onvoorwaardelijk."
​
Het gewoon bij elkaar kunnen zijn zonder dat er persé een goed gesprek moet zijn. Dat stilte ook goed is. De ander daarin te laten en te vinden.
Jezelf geen hoog voetstuk hoeven te verwerven temidden van een groep, met alle bravoure van dien.
Het meest comfortabel voel ik me in het persoonlijke contact met mensen.
Gewoon ‘aanwezig zijn’, zoals ik dat ook in al mijn werk tot uitdrukking wil brengen.
​
<<< terug naar menu,of ontdek hier hoe ik met een goede vriend een mooi experiment deed met dit minimalistische kunstwerkje en wat het resultaat was.
MEDIUM Ink on paper
SIZE 24x17cm
De luxe van het ‘niet-weten’.
​
​
Ja, waar ben ik hier begonnen?
Ik denk dat ik eerst met de kwast aan de gang ben gegaan, dus met die vlakken. Om er daarna met de inkt doorheen te gaan. Zoiets ontstaat toch al kijkend en vanuit een soort van onderbuikgevoel. Hier kruisen zich weer vaardigheid, toevalligheid (dus iets wat me toevalt…) en speelsheid.
Om dan later bijna tot mijn verbazing te ontdekken dat dit een wonderlijk abstract werk is.
Als ik er nu op terugkijk dan popt het woord energie op. Wordt er energie doorgegeven? Worden er snaren bespeeld? Je voelt spanning…, lading. Ik gun mezelf de luxe van het ‘niet-weten’.
"Al tekenend en schilderend vind ik het fantastisch om te zoeken naar zo’n evenwicht, een uitgewogen beeld. Door te spelen met formaat, lijndikte, verhouding tussen vlakken en witruimte."
Het doet me tegelijk ook denken aan de visualisatie van een mechanisme. Iets van vervaardiging, iets industrieels. Ik weet nog dat ik na mijn middelbare school op zoek was naar een ontwerpopleiding. Uiteindelijk gaf de TU Delft mij de doorslag. Ik wilde namelijk ook de binnenkant van een product begrijpen. Technologie vind ik fascinerend!
En die ‘tic’ zit ook heel erg in mijn familie: spullen moet kloppen dus ook goed functioneren!
​
MEDIUM Oil on paper
SIZE ~12x12cm
Niet alles hoeft altijd te kloppen…..
​
Ik ben heel gelukkig met dit semi abstracte werk. Het is natuurlijk nog steeds behoorlijk figuratief en vooral expressief. Maar toch… Het is een verzonnen persoon. Het illustreert mooi hoe abstract en figuratief op elkaar kunnen inwerken. Het effect van het ene materiaal nodigt uit tot een bepaalde techniek zie op zijn beurt weer iets vraagt wat ik niet had voorzien.
Als je veel portretten schildert krijg je op den duur spierkennis.
Als kunstenaar weet ik hoe een gezicht in elkaar zit, welke spieren waar zitten en hoe ze zich uitstrekken naar je schedel. En hoe ik met die kennis een gewenste gezichtsuitdrukking uitbeeld.
Het wonderlijke is dat je hand dat op den duur ook gaat ‘weten’.
En met die bijna automatische, motorische vaardigheid kun je dan gaan spelen.
Met andere woorden, ik kan mijn hand deels manipuleren, terwijl die tegelijkertijd ook zijn eigen ingeslepen motorische gang gaat. Het is heerlijk om in die waanzinnige vrijheid intuïtief en gevoelsmatig te creëren.
Dit schilderij is met andere woorden tot stand gekomen door die combinatie van studie en vrijheid, discipline en creativiteit, nauwgezetheid en ‘laat maar waaien’. Dan hoeft niet alles te kloppen…..
En in die combinatie is dit schilderij tot stand gekomen.
Ik speel dan als het ware met mijn eigen vaardigheid.
Tijdens mijn carrière als productontwerper bij een grote multinational kreeg ik een groeiend verlangen naar het zelf maken, het tekenen en schilderen. Naarmate die hobby zich meer en meer opdrong voelde dat alsof ik, wat ik dan maar noem, mijn oorspronkelijke Zelf terugvond.
Dat wil ik graag even uitleggen.
Als middelbare scholier had ik heel veel plezier in de creatieve vakken: handvaardigheid en tekenen. Dat was voor mij zoiets als zwemmen met twee vingers in je neus. Ogen dicht en gewoon maar gaan. En negens en tienen halen, ook dat nog. Ik ervaarde dat allemaal als zo vanzelfsprekend dat ik dacht dat het allemaal te makkelijk voor mij was. Het kwam me aanwaaien waardoor ik het niet serieus nam.
Een voorbeeld.
Op een keer had ik een werkstuk van staal gemaakt. Waarop die docent toen aan me vroeg: ‘Hé Frank, dit ga je toch wel te koop aanbieden?’
Ik had geen idee, te koop aanbieden, hoezo? Dat kan toch helemaal niet? Ik weet nog dat ik dacht: ‘Het is gewoon mijn eigen ding, gek!’ Het kwam niet bij me op dat het misschien wel een bijzonder werkstuk was.
Die docent raadde mijn vader, die mijn docent handvaardigheid was, aan om mij een 11 te geven. Het werd natuurlijk een 10. Mijn vader keek wel uit…….
Uiteindelijk bleek dat ik zo naar de tweede klas van de Kunstacademie had kunnen gaan.
​
MEDIUM Ink on paper
SIZE 11x7cm
De donkere weg
Ik vind het heel fijn als mijn werk mensen in een positieve stemming brengt. Er is al genoeg ellende in de wereld. Tegelijk kiest werk ook altijd zijn eigen weg. Om maar eens een voorbeeld te noemen.
Een vriend van mij karakteriseerde dit werk met de volgende titel:
De donkere weg via de koffie naar de burn-out
Ik bedoel maar…. Dat is iets wat ik er in de verste verte niet bij bedacht had.
Maar zo kan het kennelijk gaan.
Voor mij typeert dit werk mijn hang naar eenvoud en respect voor de (wit)ruimte.
"Overigens illustreert dit prachtig wat abstracte kunst kan doen. Het keert je naar binnen en woelt voorstellingen en emoties los."
Ik zeg weleens: ‘abstracte kunst is figuratief voor emoties’. Daarom hou ik zo van die beide kunstuitingen. Ze werken op elkaar in en zorgen voor een vruchtbare ondergrond.
De twee raken elkaar in mijn verlangen om met mijn werk nabijheid op te roepen, of het nu gaat om een mens, een dier of een emotie.
​
MEDIUM Oil on canvas
SIZE 29x33cm
Magie van het geluk?
Soms valt het geluk je toe. Dan lijkt het wel magie.
Hier een detail van twee meisjes die ik in opdracht schilderde.
Ik zal het proberen uit te leggen.
Wat je ziet is een oog dat glinstert…., GLINSTERT! En dat het oog een bol is. Ik creëer een suggestie van een driedimensionale (3D) werkelijkheid.
3D suggereren is magie!
Je ziet 3D niet doordat je kijkt naar dat wat die 3D oproept. De aspecten die in een schilderij de taak hebben om bij jou dat 3D gevoel op te roepen, zijn precies die aspecten die het minst bekeken worden in een schilderij. En tegelijk is dat wel waar míjn grootste aandacht naar toe gaat. Zo ook in het volgende geval. Soms lacht het geluk je toe. Ik zal het geheimpje verklappen.
Je ziet rechts van haar pupil een heel dun grijs lijntje vlak onder haar ooglid. Het kwam min of meer per toeval uit mijn éénharige penseel en…., taaaadaaamm, laat dat nu precies het lijntje zijn dat zorgt voor de glinstering en de bolling. Ik was en ben daar zo blij mee.